Nacięcie krocza przy porodzie – czy to konieczne?
Nacięcie krocza przy porodzie (episiotomia) przez lata było standardowym elementem prowadzenia porodu, jednak coraz więcej badań podważa zasadność tej praktyki.Mimo że episiotomia jest nadal powszechnie stosowana przy porodzie, jej skuteczność nie została dotąd potwierdzona badaniami naukowymi. Wręcz przeciwnie — liczne badania wskazują na możliwe negatywne skutki tej procedury, zarówno dla matki, jak i dla dziecka.
W artykule omówimy aktualne wytyczne dotyczące wykonywania tego zabiegu oraz sytuacje, w których może być on rzeczywiście uzasadniony. Pokażemy również możliwe powikłania związane z nacięciem krocza oraz znaczenie właściwej rehabilitacji poporodowej, w której istotną rolę odgrywa fizjoterapeuta uroginekologiczny. Wyjaśnimy, co możesz zrobić przed porodem, by ochronić krocze i uniknąć jego nacięcia.
Strona Główna > Blog > Nacięcie krocza przy porodzie – czy to konieczne?
Spis treści
W przeszłości uważano, że nacinanie krocza przy porodzie chroni tkanki przed niekontrolowanym pęknięciem, ułatwia narodziny dziecka oraz zmniejsza ryzyko urazów. Jednak analiza wyników wieloletnich badań wskazuje, że rutynowe nacinanie krocza często prowadzi do poważniejszych obrażeń niż te, które mogłyby powstać w wyniku naturalnego rozciągnięcia lub samoistnego pęknięcia tkanek.
Jednym z głównych powodów, dla których zabieg ten nadal jest stosowany w Polsce, jest brak aktualnej wiedzy na temat jego skutków wśród części personelu medycznego oraz głęboko zakorzenione przyzwyczajenia. Na szczęście, dzięki rosnącej świadomości pacjentek oraz wprowadzeniu standardów opieki okołoporodowej, poród z nacięciem krocza powinien być wykonywany tylko w ściśle uzasadnionych przypadkach medycznych.
Episiotomia może być potrzebna w kilku specyficznych sytuacjach, kiedy ryzyko powikłań dla matki lub dziecka jest większe. Może to dotyczyć:
- Ostrego zagrożenia płodu
W przypadku, gdy poród musi być przyspieszony z powodu problemów z tlenem lub innymi komplikacjami, nacięcie krocza może pomóc w szybszym wydobyciu dziecka.
- Podejrzenia dużej masy płodu w stosunku do budowy ciała matki
Gdy dziecko jest większe niż przewidywano, a drogi rodne matki mogą być zbyt wąskie, episiotomia pomaga w umożliwieniu przejścia główki.
- Porodu wcześniaka
W takich przypadkach dziecko może wymagać delikatniejszego wydobycia, a episiotomia chroni jego główkę przed uszkodzeniami.
- Zabiegowego ukończenia porodu
Gdy konieczne jest użycie próżniociągu lub kleszczy do pomocy przy wydobyciu dziecka, nacięcie krocza może ułatwić ten proces i zminimalizować ryzyko urazów.
- Obrzękniętych, mało podatnych tkanek
W sytuacji, gdy tkanki krocza są obrzęknięte i mało elastyczne, ryzyko pęknięcia jest większe, więc episiotomia może zapobiec poważniejszym uszkodzeniom.
- Porodu z ułożeniem pośladkowym lub odgięciowym
W takich przypadkach nacięcie krocza pomaga w łatwiejszym wydobyciu dziecka i zmniejsza ryzyko urazów.
Zabieg ten przeprowadza się najczęściej w ostatniej fazie porodu, przy wyraźnym widoczności główki dziecka. W tym czasie tkanki krocza są już mocno rozciągnięte i mniej wrażliwe na ból, dlatego nacięcie jest zazwyczaj mniej odczuwalne, nawet bez wcześniejszego znieczulenia.
Wbrew powszechnemu przekonaniu, nacięcie krocza podczas porodu nie gwarantuje ochrony przed powikłaniami. Przeciwnie — może prowadzić do głębszych uszkodzeń mięśni dna miednicy, większego bólu po porodzie, trudniejszego gojenia oraz dłuższej rekonwalescencji.
Powikłania po episiotomii mogą obejmować:
- zakażenia rany,
- przewlekły ból w obrębie krocza,
- trudności w oddawaniu moczu i wypróżnianiu się,
- problemy w sferze seksualnej,
- osłabienie mięśni dna miednicy i związane z tym dolegliwości.
Dlatego obecnie zaleca się unikanie rutynowego wykonywania episiotomii i stosowanie jej wyłącznie wtedy, gdy jest to niezbędne.
Współczesne podejście do porodu podkreśla dużą wagę ochrony krocza. Odpowiednie przygotowanie do porodu może istotnie ograniczyć ryzyko jego nacięcia lub pęknięcia.
Do najważniejszych metod należą:
- Masaż krocza – regularny masaży od ok 34. – 36. tygodnia ciąży może zwiększyć elastyczność tkanek.
- Ćwiczenia mięśni dna miednicy – ćwiczenia mięśni Kegla powodują poprawę ukrwienie i wytrzymałość mięśni, co wspiera ich pracę podczas porodu.
- Świadome prowadzenie porodu – współpraca z położną, kontrolowane parcie i przyjmowanie pozycji wertykalnych (np. klęk, siad na piłce) zmniejszają nacisk na krocze.
- Komunikacja z zespołem medycznym – informowanie o chęci uniknięcia nacięcia, jeśli nie będzie ono konieczne.
W wielu przypadkach dobrze prowadzony poród naturalny bez zbędnych interwencji jest najlepszym rozwiązaniem, sprzyjającym ochronie integralności tkanek.
Ból po nacięciu krocza może być dla kobiet jednym z bardziej uciążliwych doświadczeń po porodzie. Objawy mogą być obecne przez dłuższy czas, a nawet prowadzić do trwałych problemów zdrowotnych. Gdy ból nie ustępuje lub pojawiają się dodatkowe niepokojące objawy, takie jak gorączka, wydzielina czy obrzęk, należy skontaktować się z lekarzem.
Po nacięciu wykonuje się zszycie rany specjalnymi szwami, które wchłaniają się samoistnie lub są usuwane po kilku dniach. Zszyte krocze po porodzie wymaga szczególnej troski:
- Po skorzystaniu z toalety należy przemywać okolice intymne wodą z delikatnym środkiem przeznaczonym do higieny intymnej.
- Warto ograniczyć kąpiele w wannie i wybierać krótkie prysznice.
- Noszenie przewiewnej bielizny, najlepiej bawełnianej lub siateczkowej.
- Wietrzenie rany, aby przyspieszyć proces gojenia.
- Częsta zmiana podpasek poporodowych.
- W razie potrzeby — korzystanie z chłodzących okładów.
Staranna pielęgnacja i obserwacja okolicy krocza są istotne dla uniknięcia infekcji i przyspieszenia regeneracji.
Po porodzie każda kobieta powinna udać się na wizytę kontrolną do ginekologa, który oceni stan krocza i wskaże, czy gojenie przebiega prawidłowo. W przypadku dolegliwości związanych z bólem, nietrzymaniem moczu lub obniżeniem narządów rodnych warto skorzystać z pomocy specjalisty, jakim jest fizjoterapeuta.
Odpowiednio prowadzona fizjoterapia może znacząco poprawić jakość życia młodej mamy i zapobiec powikłaniom w przyszłości.
Decyzja o nacięciu krocza przy porodzie powinna być podejmowana indywidualnie, w oparciu o realne potrzeby zdrowotne matki i dziecka, a nie rutynowo. Nacinanie krocza przy porodzie, wbrew wcześniejszym założeniom, nie zawsze chroni przed poważnymi obrażeniami, a w wielu przypadkach jest zbędne i może prowadzić do niepożądanych skutków.
Świadome przygotowanie do porodu, stosowanie technik ochrony krocza oraz dobra współpraca z zespołem medycznym zmniejszają ryzyko konieczności wykonania episiotomii. Warto pamiętać, że każda kobieta ma prawo do świadomego wyboru i powinna być odpowiednio informowana o wszystkich procedurach oraz ich konsekwencjach.